Sayılar Teorisi’nde öncü bir bilim kadını: Prof. Dr. HÜLYA ŞENKON

Ülkemizde transandant sayılar teorisi konusunda ilk doktoralı matematikçi olan Prof. Dr. Hülya Şenkon, verdiği dersler ve yönettiği tezlerin yanı sıra bölüm başkanlığından ulusal matematik sempozyumlarının düzenlenmesine kadar pek çok yönetim görevinde bulunarak matematiğe adanmış bir yaşam sürmüştür. 

Doç.Dr. Çiğdem Gencer (İstanbul Kültür Üniversitesi) 

Düriye Hülya Şenkon 13 Temmuz 1941’de de İstanbul’da Hava Üsteğmeni Mehmet Nusret Şenkon ve Neriman Nadire Şenkon’nun ilk çocukları olarak dünyaya geldi. İlk öğrenimini 1953’de Koca Mustafa Paşa İlkokulunda, orta ve lise öğrenimini 1959’da İstanbul Kız Lisesi’nde tamamladı. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi (İÜ) Fen Fakültesi Matematik Fizik dalına kaydoldu ve 1963’te bu Fakülteden mezun oldu. Hülya Şenkon Fakültede son sınıf öğrencisi iken Matematik Enstitüsü Cebir ve Sayılar Teorisi Kürsüsü’nde yardımcı asistan olarak görev aldı ve bu görevi 1965 yılı sonuna kadar sürdürdü. 

1963-1964 akademik yılında Doç. Dr. Orhan Ş. İçen’in yanında lisansüstü öğrenime başlayan Hülya Şenkon, Ocak 1966’da söz konusu kürsüye asistan olarak atandı ve hocasının da tavsiyesi ile İngilizce’nin yanı sıra o yıllarda popüler olan Almanca ve Fransızca öğrenmeye başladı, daha sonra İtalyanca ve Rusça ile devam etti. Yabancı dil öğrenme yeteneği sayesinde devam ettiği kursları başarı ile tamamladığından burs kazandı ve önce Almanya’ya sonra, İtalya’ya gitti. 

Şenkon, Haziran 1966’da “5. Derece Denkleminin Cebirsel ve Transandant Metodlarla Çözülebilmesi Problemi” konulu lisansüstü çalışmasını tamamladı. 1965-1966 yıllarında TÜBİTAK’ın lisansüstü burs programından yararlandı. 1969 yılında Türkiye’deki transandant sayılar teorisi ekolünün kurucusu Prof. Dr. Orhan. Ş. İçen’in yanında doktora çalışmalarına başlayan Hülya Şenkon, Mayıs 1972’de “Kompleks ve padik Alan Üzerinde İki Fonksiyonun Aritmetik Anlamda Cebirsel Bağlılığına Dair Bazı Sonuçlar ve Bunların Birkaç İrrasyonellik İspatına Uygulanması” konulu tezinin kabulüyle “Doktor” unvanını aldı. 

Schneider (Zur Charakterisierung algebraischer Funktionen mit Hilfe des Eisensteinschen Satzes, Math. Zeitschr. 60, 98108, 1954) aritmetik anlamda cebirsel fonksiyonlara dair Einstein teoreminin değiştirilmiş bir karşıtını verdi. Bu kriter 1968’de İçen (Über die Ckarakterisierung der im arithmetischen Sinne algebraischen Funktoinen, İÜ Fen Fak. Mec. Seri A, 33, s. 138, 1968) tarafından hem daha genel interpolasyon dizilerine genişletilmiş, hem de padik alana nakledildi. Bu çalışmada, iki fonksiyonun aritmetik anlamda cebirsel bağlılığı için bir yeter kriter verilmektedir ki, bu Schneider’in ve İçen’in yukarıda adı geçen teoremlerini esas itibariyle özel hal olarak ihtiva etmektedir. Bu makalelerin her ikisi de Almanca olarak yayımlandı. 

Bunlara ek olarak Hülya Şenkon’un Silivri’de yapılan II. Yurtiçi Matematikçiler Toplantısında (2225 Nisan 1976, Silivri) “padik alanda bazı kuvvet serilerinin değerlerinin transandantlığı” (II. Yurtiçi Matematikçiler Toplantısı Tebliğ Özetleri, s.1521, Nazım Terzioğlu Matematik Araştırma Enstitüsü Baskı Atölyesi, İstanbul,1977) başlıklı bildirisinde H. Cohn’un “Note On Almost algebraic Numbers, Bull. Amer. Math. Soc.52, 1042-1045,1946” de verdiği teorem padik alana aktarılmış ve bunun uygulamaları olarak padik alanda bazı transandant sayı örnekleri elde edilmiştir. 

Şenkon, 1825 Eylül 1982 tarihinde Karadeniz Teknik Üniversitesi tarafından düzenlenen uluslararası matematik sempozyumunda da bir bildiri sundu. (Verallgemeinerungen eines Schneiderschen Satzes über Funktionswerte einer algebraischan Funktion, Karadeniz Üniversitesi Matematik Dergisi, Uluslararası Nazım Terzioğlu Matematik Sempozyumu Özel Sayısı, s. 207241, 1985). Bu bildiri de Almanca yayımlandı. 

DOKTORA SONRASI 
Hülya Şenkon doktora sonrasında “Einstein Teoreminin Schneider Tarafından Verilen Karşıtı” konusunda çalışmalarına devam ederek elde ettiği sonuçları iki makalede yayımladı. Bu makalelerin ilkinde (İÜ Fen Fak. Mecmuası, Seri A, 37, s. 3591, 1972): Kompleks ve padik alanda iki fonksiyonun cebirsel bağlılığı hakkında iki teorem verildi ve bunlar birkaç irrasyonellik ispatına uygulandı. Sonra, söz konusu fonksiyon değerleri doğrudan doğruya incelenerek bu konuda önceden elde edilmiş olan sonuçlar ve bu arada Orhan Ş. İçen’in 1959’da bulmuş olduğu sonuç da keskinleştirildi. Bunu izleyen ikinci makale (İÜ Fen Fak. Mecmuası, Seri A, s. 2742, 39, 1974) 

PROFESÖRLÜK KARİYERİ 
1988’de Profesör olan Hülya Şenkon, 1982-1991 ve 1994-1997 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü, Cebir ve Sayılar Teorisi Anabilim Dalı Başkanlığı, 1991-1994 arası yine aynı bölümde Bölüm Başkanlığı yaptı. 1984-1998 yıllarında İÜ Fen Fak. Nazım Terzioğlu Matematik Araştırma Merkezi Müdürlüğü yapan Hülya Şenkon hem bu merkezin hem de İÜ Matematik Bölüm Kütüphanesinin gelişimine önemli katkılarda bulundu. 1983-1994 yıllarında İÜ Fen Fak. Matematik Dergisi Yayın Kurulu Üyeliği ve 1994-1999 arası İÜ Fen Fak. Dergi Editör Kurulu Başkanlığı yapan Hülya Şenkon bu derginin uluslararası standartlarda bir dergi olarak yayın hayatını sürdürmesi yolunda ciddi katkılarda bulundu.

1999 yılında İÜ’den emekli olan Hülya Şenkon, İstanbul Kültür Üniversitesi (İKÜ) Matematik Bilgisayar Bölümü’nde yarı zamanlı öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. Şenkon’un akademik yaşamı boyunca lisans ve lisansüstü düzeyde verdiği derslerden bazıları: Analiz, Topoloji, Lineer Cebir, Cebir, Sayılar Teorisine Giriş, Galois Teorisinin Temelleri, Halkalar ve Modüller, Sayılar Teorisinin Temelleri. 

Şenkon sadece otuz üç yıl hizmet verdiği İÜ ile sekiz yıl hizmet verdiği İKÜ yanında, Boğaziçi, Marmara ve Dicle Üniversitelerinin Matematik Bölümleri ile Hava Harp Okulu’nda da dersler verdi.

Hülya Şenkon dört yüksek lisans tezi yönetti: 
1) M. Fatih Uçar, “Cisim Genişlemeleri Hakkında” ( İKÜ) 2007. 
2) Osman Kuvvet, “PGruplar” (İKÜ), 2003. 
3) Meral Abdülazizoğlu, “Cebirsel Sayılara Rasyonel Sayılarla Yaklaşım” (İÜ) 1992. 
4) Gülşen Yılmaz, “Asal Sayıların Dağılımı Hakkında” (İÜ) 1988.