Konuyu Hazırlayan: Dr. Eda Sakbaş & Hem. Yasemin Yazgünoğlu & Yük. Bio Olcay Irmak

Şarbon kelimesi Türkçeye Fransızcadaki charbon (kömür kelimesinden geçti bunun nedeni şarbon hastalığının mikrobunun temasla geçen türünde deride kara lekeler oluşmasıdır. Şarbonun ingilizcedeki karşılığı olan anthrax adı ise mikrobun bilimsel adı olan bacillus anthricis ‘e dayanıyor. Şarbon mikroskop altında şerit halinde gözüken mikrobun ve bu mikrobun yol açtığı bakteriyel enfeksiyon hastalığının adıdır.

ŞARBON HASTALIĞININ ÖZELLİKLERİ

Şarbon ot yiyen hayvanlarda görülen bakteriyel bir enfeksiyon hastalığıdır.Hastalığa yol açan mikrop toprakta ve meralarda bulunur. Mikrop hayvanın sindirim sistemine oradan da kana karışır hayvanın tüm organlarının iflas etmesine sebep olur Şarbon mikrobunun en önemli özelliği “spor” denilen ve dış ortama son derece dayanıklı yapılar oluşturmasıdır.bu sporlar doğada toprakta yaygın olarak bulunurlar ve çevre koşullarına oldukça dirençlidir. Dış ortamlarda yıllarca yaşayabilirler .

ŞARBON İNSANA NASIL BULAŞIR?

Şarbonun insandan insana bulaşması çok küçük bür ihtimaldir hastalıklı hayvandan insana geçişi ise şöyle olur :

1. Hayvanda oluşan şarbon yarasına temas ile
2. Şarbonlu hayvanın etinin yenmesi ile
3. Şarbon sporlarının bulunduğu havayı soluyarak

Şarbon mikrobu 120 ºC’lik ısıya kadar yaşıyabilir, hastalık insana 120 ºC’nin üstünde pişirilen etlerden geçmez. Şarbon sporları genellikle 1 ile 10 mikron büyüklüğünde olduğu için uzun süre havada asılı kalabilir ve solunum yoluyla havadan insana geçer.Dünyayı sarsan şarbon teröründe kullanılan mikrop ise laboratuvarda özel olarak üretilip toz haline getirilen türdendir.

HASTALIĞIN BELİRTİLERİ VE SEYİRİ

Bulaşma şekline göre şarbon hastalığının belirtileri üç gruba ayrılır.

• Deri Şarbonu: Enfekte hayvanların deri, kıl, yün gibi ürünleri ile temas eden kişilerin ciltlerindeki sıyrık veya kesiklerden bulaşır, bakteri derideki sıyrıktan vücuda girer giriş bölgesinde önce ağrı, sızı ve kabartı oluşur. Kabartı çevresinde ödem oluştuğu gibi bu hastalıklı dokunun altı ülserleşir ve ağrısız bir lezyon oluşur.

• Akciğer Şarbonu: Şarbon bakterilerinin havada asılı durumda olan sporlarının solunum yolu ile alınmasından sonraki bir hafta içinde soğuk algınlığına benzer bir takım belirtilerle hastalık kendini gösterir. Ateş, bitkinlik, yorgunluk belirtileri gösterir birkaç gün içinde de soluk alıp vermede güçlükler başlar, hasta komaya girip ölür.

• Bağırsak Şarbonu: Hasta hayvan etlerinin yenmesi ile bağırsak sisteminde iltihap oluşur. Hayvan ürünlerindeki sporların ağız yoluyla alınımı sonucunda bağırsaklara yerleşir. Belirtileri mide bulantısı, iştah kaybı, karın ağrısı, kusma ve kanlı ishaldir. Vakaların %25-60’ında hastalık ölümle sonuçlanır.

ŞARBON HASTALIĞININ TEDAVİSİ

Şarbon hastalığının önlenmesinde en etkin tedavi “kristal penisilin” ‘dir. Diğer bazı antibiyotikler de kullanılabilinir. Şarbon hastalığının özelliklerinden biri de geç yapılan tedavinin sonuç vermemesidir.

Tedavinin gerçekleşebilmesi için şarbon mikrobu ile temastan en geç birkaç saat sonra ilaçların alınması gerekmektedir, aksi takdirde tedavi için geç kalınabilir.

ŞARBON AŞISI

Şarbona karşı en etkin korunma yöntemi aşılanmadır. Başlangıçta 15 günde bir 3 doz, devamında 6 ayda bir 3 doz, sonrasında yılda 1 doz şeklinde yapılır. Özellikle büyük ve küçük baş hayvan yetiştirenlerle çiflik işiyle uğraşanlar en önemli risk gruplarını oluşturdukları için bu kişilerin salgın zamanlarında, mutlaka aşılanması gerekir. Bu aşı şimdilik laboratuvar personeli, hayvan artıkları ile çalışan veya tehdit altında bulunan askeri personel için kullanılmaktadır.

Merkezi Evrak ve Arşiv Müdürlüğü tarafından gönderilen, biyolojik ve kimyasal maddelere karşı şüphe emareleri ve alınması gereken tedbirler aşağıda belirtilmiştir.

ŞÜPHE EMARELERİ

1. Zarfın veya paketin üzerindeki posta damgası veya gönderenin adı normal dışı bir yerden geldiği izlenimi veriyorsa,
2. Zarfın veya paketin üzerindeki el yazısı yabancı ise,
3. Zarf veya paket bir yana yatkın ve dengesiz ise,
4. Paket ve zarfın boyutları ile ağırlığı arasında dengesiz bir sezgi var ise,
5. Zarf 5 mm.den daha kalın ise ,
6. Zarfın üstünde, altında ve yanlarında yay izlenimi veren bir esneklik var ise,
7. Zarf ve paket üzerinde herhangi bir küçük delik veya hazne deliği var ise,
8. Normal sayılamıyacak kokular var ise,
9. Zarfın içinde gevşeklik veya katılık hissedilebilir ise,

TEDBİRLER

1. Zarf veya paket asla açılmamalıdır.
2. İlgili güvenlik birimi haberdar edilmelidir.
3. Şüpheli mektup veya paket izole edilmeli ve kimsenin sokulamıyacağı bir yere bırakılmalıdır. Sokulması muhtemel kişiler ikaz edilmelidir.
4. Şüpheli mektup ve paketlerin ıslak elle tutulmamasına ve ıslanmamasına özen gösterilmelidir.
5. Zarf emin bir yere bırakıldıktan sonra eller ağıza götürülmemeli ve eller iyice yıkanmalıdır.
6. Paket ve zarfların ayırımı esnasında biyolojik ve kimyasal maddelere karşı maske ve eldiven takılmasına dikkat edilmelidir.

| Ana Menu | E-Posta | Bilkent Üniversitesi Ana Sayfası |