GEREKSİZ ANTİBİYOTİK KULLANIMI
Hastalıkların çoğu iki çeşit mikropla oluşur;
BAKTERİLER ve VİRÜSLER
Antibiyotikler bakterileri tedavi eder
virüsleri tedavi edemez....
Hazırlayan: Uzm.Dr.Ülker TÜRKSOY
Tarih
boyunca insanın hastalıklarla mücadelesinde ateşli hastalıklar
olarak bilinen enfeksiyon hastalıkları özellikle çiçek,
tüberküloz, veba, frengi, difteri toplu ölümlere sebep olan en
çok korkulan hastalıklardı. 1928 yılında Sir Alexander
Fleming’in ilk antibiyotik, penisilini, bulmasıyla 1941 yılından
itibaren bu hastalıklar kolayca tedavi edilebilir hale geldi.
Günümüzde
ise antibiyotiklerin gereksiz kullanımı önemli bir sağlık sorunu
olarak karşımıza çıkmaktadır. Gereksiz ve uygunsuz antibiyotik
kullanımı toplumda ve hastanelerde büyük bir problem haline
gelen antibiyotik direncine sebep olmaktadır. Dünya Sağlık
Örgütü antibiyotiklerin yaklaşık yarısının gereksiz yere
kullanıldığını işaret etmektedir. Antibiyotik direnci demek,
antibiyotiğin belli bir bakteriyi öldürme veya üremesini
durdurma özelliğini kaybetmesidir. Bu hem toplum kaynaklı hem de
hastane enfeksiyonlarında ciddi seyirli hasta oranlarının
artmasına, tedavinin başarısızlığına, hatta ölümle sonuçlanan
vakalara yol açmaktadır. Dirençli bakteri, antibiyotik
karşısında hayatta kalarak çoğalmaya devam ederken, hastalığın
daha uzun sürmesine yol açmaktadır. Bu tedavinin uzamasına ve
maliyetinin artmasına sebep olmaktadır. Ayrıca dirençli
bakteriler hastanın durumuna bağlı olarak idrar yolu, akciğer,
cilt ve kan dolaşımı enfeksiyonlarına da yol açabilmektedir.
Toplumdaki bazı yanlış kanılar antibiyotiklerin gereksiz
kullanımını tetiklemektedir. Nezle grip gibi ateşli
hastalıklarda hemen antibiyotik alınması yaygın olarak
gözlenmektedir.
Antibiyotik kullanımı Nezle ve Gripte etkisizdir.
Antibiyotikler bakterilere karşı etkilidirler, virüslere etki
etmezler. Üst solunum yolu enfeksiyonların çoğunu soğuk
algınlığı, nezle, grip gibi hastalıklar oluşturur. Tüm bu
hastalıklarda etkenler virüsler olduğu için antibiyotik tedavisi
gereksizdir.
Bu
hastalıklarda antibiyotikler iyileşme sürecini kısaltmaz,
virüslerin diğer insanlara yayılmasını engellemez aksine
antibiyotik direncine, vücut hücrelerinin ölmesine, direncin
azalmasına ve antibiyotiğin yan etkilerine maruz kalarak
iyileşme sürecinin uzamasına neden olur. Antibiyotik gerçekten
gerekli olduğunda artık işe yaramaz. En sık hatalı antibiyotik
kullanımının bu üst solunum yolu enfeksiyonlarında (ÜSYE)
gerçekleştiği gözlenmektedir.
Antibiyotikler ateş düşürücü değildir.
Ateşi düşürmek
amacıyla antibiyotik kullanımı toplumuzda yanlış oturmuş bir
kanıdır. Hastalık uygun antibiyotikle tedavi edildiği zaman,
diğer belirtilerle birlikte ateş de düşer. Antibiyotik
tedavisine karar verecek olan doktordur.
Gereksiz
antibiyotik kullanılmasında bir etken de doktorlara, hasta ve
yakınlarının antibiyotik verilmesinde ısrar etmeleridir. Her
ateşli durumda antibiyotiğin gerekmediğinin bilinmesi ve
doktorları antibiyotik vermesi için zorlanmamalıdır. Doktorlar
da bilgilerini tazeleyerek, farkındalıklarını artırarak
antibiyotiği nerede kullanacaklarına doğru kararı vermelidirler.
Hastanın
doktora gitmeden eczaneden antibiyotiği temin etmesi gereksiz
antibiyotik kullanımında diğer bir etkendir. Avrupa’da reçetesiz
antibiyotik satılmamaktadır. Bununla ilgili gerekli önlemlerin
Ülkemizde de alınması gerekmektedir.
Uygun Antibiyotik Kullanımı:
-
Doktor tarafından, hastada
tespit edilen enfeksiyon hastalığına sebep olan bakteriye göre
en etkin antibiyotiğin seçilmesi,
-
Doktor reçetesi olmadan
antibiyotik kullanılmaması,
-
Viral enfeksiyonlarda
antibiyotik alınmaması,
-
Doktorun belirlediği süre
ve dozda antibiyotik kullanılması, belirtiler geçince tedaviye
son verilmemesi, uygun doz ve sürede alınmazsa bakteri yeniden
üreyebilir, hastalık tekrarlayabilir ve antibiyotik direncine
sebep olur.
-
Gebelerde ve emziren
annelerde bebeğe zarar vermeyecek antibiyotiklerin seçimine dikkat edilmesi, bu tür
hastaların, doktorlarını durumları hakkında uyarmaları,
-
Altta yatan kronik
hastalıkları olan kişilerde uygun antibiyotik seçimine
dikkat
edilmesi,
-
Her ateşli durumda antibiyotik alınmaması, doktora başvurulması,
-
konularında dikkat edilmesi gerekmektedir.
-
Yeni bir
antibiyotiğin geliştirilmesi ve kullanıma sunulması yaklaşık 10
yılı almaktadır. Uygunsuz kullanımlar sonucunda yeni
geliştirilen antibiyotikler kullanılmaz hale gelmektedir.
Bilinçli
ve uygun antibiyotik kullanımının yaygınlaştırılmasında
doktorlar kadar toplumun da bilgilendirilmesi ve eğitilmesi
gereklidir. Antibiyotik kullanım rehberleri ve politikalarının
uygulanması, antibiyotik reçete edilmesinde kısıtlayıcı
önlemlerin alınması, hastanelerde antibiyotik direncinin ve
antibiyotik kullanım verilerinin düzenli olarak takibinin
yapılması hastane enfeksiyonlarında yararlı olacaktır.
Kaynak:
-
Tabak F. “Klinikte Antibiyotik
Kullanımı” İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi,
Akılcı Antibiyotik Kullanımı ve Erişkinlerde Toplumdan Edinilmiş
Enfeksiyonlar Sempozyum Dizisi, No31, Kasım 2002, s.101-109.
-
http://www.antibiyotikfarkindalik.org/Anasayfa/antbiyotikfarkindalik
-
http://www.saglikbilgisi.com/haber/Gereksiz+Antibiyotik+Kullan%C4%B1m%C4%B1+Zarar+Veriyor/8343
-
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği
Antibiyotik Direnci Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Neşe Saltoğlu
-
http://www.astrazeneca.com.tr/503539/503543/
-
http://www.rshm.gov.tr/
-
http://antibiotic.ecdc.europa.eu
Web sayfasının dizaynı Aytuna Devrim Canbul tarafından
yapılmıştır. |