KANSIZLIK
(ANEMİ)
Konuyu Hazırlayan:
Yük. Bio Olcay Irmak
Anemi
(Kansızlık) hemoglobin miktarının yaş ve
cinsiyete göre dünya sağlık örgütü
tarafından kabul edilen kriterlerin altında
kalmasıdır. Bu kriterler erişkin erkeklerde 13
g/dL, kadınlarda 12 g/dL nin altı kabul edilir.
6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda 11 g/dL nin,
6-14 yaşlarda 12 g/dL nin altı anemidir.
En sık rastlanan
anemi türleri demir eksikliğine bağlı anemi,
Folik asit eksikliğine bağlı anemi, Vitamin
B-12 eksikliği anemisidir. Bunları kısaca
tanımlayalım:
Demir
Eksikliği Anemisi
Tanım olarak
düşük miktarda demire bağlı olarak kanın
kırmızı hücrelerindeki azalmadır.
Kansızlığın en sık görülen şekli budur.
Demir, kanda oksijen taşıyan pigment olan
hemoglobinin önemli bir parçasıdır. Demir
eksikliğinin nedenleri :
- Diyette az
miktarda alınma,
- Vücut
tarafından az miktarda emilimi
- Kronik
kanamalar (ağır adet kanaması dahil)
Örneğin: burun
kanamaları, hemoroid, mide yada barsak ülseri,
polip, gastroenterial kanser gibi … Çocuklarda
kurşun zehirlenmesi sonucunda da demir
eksikliği anemisi görülür. Vücutta ve kemik
iliğindeki demir depolarının harcanması
sonucu kansızlık yavaş yavaş gelişir.
Genellikle kadınlarda demir depoları daha
azdır.
Yüksek risk grubu
içerisinde doğurganlık çağında olan ve adet
dönemi nedeniyle kan kaybı olan kadınlar,
demir ihtiyacı artmış gebe veya emziren
kadınlar, çocuklar ve diyetinde yeterli oranda
demir bulunmayan kişiler bulunmaktadır. Kan
kaybına bağlı risk faktörü arasında peptik
ülser, barsak kanseri, rahim kanseri, uzun
dönem aspirin kullanımı sayılmaktadır.
Demire
bağlı aneminin kendine özel bulgular nelerdir
?
- Yiyecek
dışındaki şeylere istek. Örneğin:
toprak, buz, kireç taşı, nişasta
gibi…
- Ağız
kenarında ve tırnaklarda çatlaklar
- Tırnaklarda
biçimsizlik: kaşık biçimi almaları
gibi…
- Tahriş
olmuş dil
Günlük
demir gereksinimi ve kaybı ne kadardır?
Günlük demir
gereksinimi 1-3 mgr. kadardır. Bunun % 5-10
duedenum ve proksimal ince barsaktan emilir.
Günlük kayıp 1 mgr dır. Ter, dışkı, idrar,
dökülen hücreler ile kaybedilir. Gereksinim
bebeklik, hamilelik, ağır hastalık ve emzirme
dönemlerinde artar.
Hangi
besinler demir açısından zengindir?
Kırmızı et,
karaciğer, balık, kuru üzüm ve yumurta
sarısı demir açısından zengin gıdalardır.
Un, ekmek ve tahıllar demir ile
zenginleştirilmiş olabilir.
Demir
eksikliği anemisi düşünülen hastalarda
yapılması gereken başlıca tetkikler neler
olmalıdır?
Tam kan sayımı,
serum demiri, serum demiri bağlama kapasitesi,
transferin saturasyonu, serum ferritin düzeyi,
dışkıda gizli kan ve periferik yaymadır. Tam
kan sayımında düşük hemoglobin ve hematokrit
değeri, kanda düşük ferritin düzeyi, kanda
total bağlama kapasitesi ve kan kaybını
değerlendirmek açısından dışkıda gizli kan
görülebilir.
Tedavi
olarak ne uygulanır?
Ağızdan demir
tedavisinde kullanılan demir formları
demirsülfat, demir glukanat ve demir
fumorattır. Demir tedavisine başladıktan iki
ay sonra hemoglobin düzeyi normale dönecektir,
ancak çoğunlukla kemik iliğinde olan demir
depolarını doldurmak amacı ile tedaviye 6-12
ay daha devam edilmelidir.
Damar içerisine
veya kas içerisine uygulanabilecek demir
ilaçları da ağızdan alıma dayanamayan
hastalarda kullanılabilir. Tedavi ile birlikte
kan sayımı iki ay içerisinde normale
dönecektir.
İlaç
kullanılırken dikkat edilecek noktalar nelerdir
?
En iyi demir
emilimi aç karnına olmasına rağmen pek çok
insan buna katlanamaz ve gıda ile almak ister.
Süt ve sütlü mamüller demir emilimini
engelleyeceğinden ilaç ile birlikte
alınmamalıdır. C vitamini demir emilimini
artırırken hemoglobin üretiminde de önemli
yer tutar. Diyet ile alınacak miktar yeterli
olmayacağından gebelik ve emzirme dönemi
sırasında kadınların yeterli derecede demir
almaları gerekir.
Folik
Asit Eksikliğine Bağlı Anemi
Vücudun yeterli
kırmızı hücreleri yaratmak için folik aside
ihtiyacı vardır. Folik asit olmadığı
durumlarda kan hücresi üretimi azalmaya
başlar. Bu durum sonunda anemi görülür. Folik
asitin emilimini ve metabolizmasını etkileyen
en önemli madde alkoldür. Bu sebeple folik asit
eksikliğine bağlı anemi en çok alkoliklerde
görülür. Ayrıca keçi sütü ile beslenmekte
folik asiti düşürür. Diğer nedenler
bağırsak hastalıkları, ağızdan alınan
doğum kontrol hapları, kanser için alınan
çeşitli ilaçlar ve epilepsi.
Folik
Asit Eksikliğine Bağlı Aneminin kendine özgü
bulguları nelerdir ?
- İshal
- Depresyon
- Şişmiş
ve kırmızı bir dil
Vitamin
B-12 Eksikliği Anemisi
B-12 vitamininin
emilimi mide de gerçekleşir. Bu emilimin
gerçekleşmesi için mide B-12 asıl faktörü
denilen bir maddeyi salgılaması gerekir. Bu
faktörün eksikliği bu vitaminin eksikliğine
neden olur. B-12 vitamini kırmızı kan
hücrelerinin kemik iliğinden üretilmesi için
gereklidir. Yetersiz miktar anemiye neden olur.
Bu tarz anemi daha çok hayvan ürünleri yemeyen
vejeteryanlarda ve mide rahatsızlıklarında
(atrofik gastrit) görülür.
Bu
Aneminin kendine özgü bulguları ?
- Eller ve
ayaklarda ürperme
- Bacaklarda,
ayaklarda ve ellerde duyu kaybı
- Sarı ve
mavi renklerle ilgili olarak renk
körlüğü
- Şişmiş
ağrıyan ve yanan bir dil
- Kilo
kaybı
- Kararmış
cilt
- İshal
- Düzensizlik
- Depresyon
- Entellektüel
fonksiyonların azalması
ANEMİ
İÇİN MAKSİMUM DÜZEYDEKİ HEMOGLOBİN VE
HEMATOKRİT DEĞERLERİ
Çocuklara (yıllara
göre yaş) |
Hemoglobin Konsantrasyonu
|
Hematokrit |
1-2 2-5
5-8
8-12
|
11.0
g/dL 11.1 g/dL
11.5
g/dL
11.9
g/dL
|
32.0 % 33.0 %
34.5 %
35.4 %
|
Erkekler(yıllara göre
yaş) |
Hemoglobin Konsantrasyonu |
Hematokrit |
12-15 15-18
18 ve
üstü
|
12.5
g/dL 13.3 g/dL
13.5
g/dL
|
37.3 % 39.0 %
39.9 %
|
Kadınlar(yıllara göre
yaş) |
Hemoglobin Konsantrasyonu |
Hematokrit |
12-15 15-18
18 ve
üstü
|
12.5
g/dL 12.0 g/dL
12.0
g/dL
|
37.3 % 35.9 %
35.7 %
|
|
Ana
Menu |
E-Posta
| Bilkent
Üniversitesi Ana Sayfası
|
|