  |
||||
 |
CÜZZAM, LEPRA, HANSEN HASTALIĞI
CÜZZAM HASTALIĞININ TARİHÇESİ
Cüzzam 1876’da Armauer Hansen tarafından bulunan lepra basili tarafından oluşturulan öncelikle, deri ve siniri tutan kronik seyirli bir enfeksiyon hastalığıdır.
Gerhard Armauer
Hansen
Cüzzam hastalığının ilk kez ne zaman ortaya çıktığını kesin olarak belirlemek halen mümkün olmasa da hastalığın tanısı ile ilgili ilk yazılı kayıtlar M.Ö. 600'lü yıllara aittir. Hint, Mısır ve Çin uygarlıklarının bu tarihten daha önceleri M.Ö. 16-13. yüzyıllarda hastalığı tanıdıkları var sayılmaktadır. Bu zaman dilimine tarihlenen Mısır'da bulunan bazı kalıntılar varsayımı desteklemektedir. Eski Yunanlılar ve Araplar'ın da hastalığı tanıdıkları düşünülmektedir.
Cüzzam Haçlı seferleri sırasında oldukça yaygın bir hal
almıştır. Hastalık yaygınlaşmaya başladıkça cüzzamlılar adeta
lanetlenmiş kimseler olarak kabul edilip, toplumdan dışlanmışlardır.
Tedavisinin bilinmediği dönemlerde cüzzamlılar yerleşim birimlerinden
uzak yerlere hatta özel adalara sürülerek, buralarda kendi hallerine
bırakılmaktaydılar.
NEDENİ VE BULAŞMA YOLLARI
Cüzzamın nedeni “mycobacterium leprae” adlı bakteridir. Ağız ve burundan yakın temas sonucu damlacık enfeksiyonu ile bulaşır. Bakteri çok yavaş çoğalır, inkibasyon periyodu 5 yıl kadardır. Semptomların görülmesi bazen 25 yılı bulabilmektedir.
HASTALIK BELİRTİLERİ Bakteri deri ve sinirleri etkiler ağır vakalarda şekil bozukluğuna yol açar. Cüzzam hastalığının iki klinik tipi vardır.
1. Tüberküloit Cüzzam, hastalığın bu tipi vücut direnci sağlıklı kişilerde ortaya çıkar. Belirtiler nispeten lokaldir. Basil kol ve bacaklarda bulunan çevresel sinirlerin bir veya iki tanesine yerleşir, bu bölgelerde bulunan sinirlerde küçük ilhitab odakları oluşturur. Sinir fonksiyonunu bozar ve duyu kayıpları oluşmasına neden olur. Bazen de deriden kabarık keskin kenarlı ve duyu kaybı olan deri lezyonları (tüberküloid plak) gelişir. Tüberküloid Lepralı hastalarda basil sayısı az olduğu için hastalığı çevrelerine bulaştırmazlar.
2. Lepromatöz Cüzzam, bu tip vücut direnci zayıf veya hiç olmayan kişilerde görülür. İlk belirtisi burun tıkanıklığı, burun kanaması, saç dökülmesi, burun tabanında çökme, diz ve dirsekte lezyonlar, bu dönemde tedavi başlanılmazsa basiller hızla yayılabilir. Tedavi edilmezlerse basil sinirleri tutarak ellerde ve bacaklarda eldiven şeklinde duyu kayıpları ve motor işlev kayıpları görülür. Hastalarda felç hali görülebilinir. Bunlara bağlı olarak vücutta yaygın şekil bozuklukları ve sakatlıklar görülür.
TANI Klinik verilerle ve ailesinde lepra hikayesi olan kişilerde kolaylıkla konulabilir. Dışarıya basil çıkaran aktif durumda bir hastaya yakın temas halinde olan kişiler mutlaka hastalık yönünden araştırılmalıdır. Basil çıkaran tipte burun ve deriden yapılacak yaymalar, kuşkulu deri lezyonlarından alınan biopsilerin patolojik incelemesiyle tanı konulur.
TEDAVİ Cüzzam erken tanı koyulduğunda tedavisi kesin olarak yapılabilen bir hastalıktır. Erken tanı ve tedaviden sonra hiçbir kalıcı sakatlık oluşmadan tedavi mümkündür.
Tedavisinde, Dünya Sağlık Örgütünün uyguladığı çok ilaçlı tedavi (Multi Drug Treatment=MDT) uygulanmaktadır. Kayıtlı hastaların tedavisini Dünya Sağlık Örgütü karşılamaktadır.
Ülkemizde Cüzzamla ilgilenen merkezlerin adres ve telefon numaraları; § İstanbul Tıp Fak. Lepra Araş.Uyg.Merkezi Çapa 0212-525 58 56 § İstanbul Lepra Hastanesi Bakırköy 0212-572 61 22-570 10 26 § Ankara Lepra Eğitim ve Araştırma Merkezi Dikimevi 0312-319 22 79 § Elazığ Lepra Hastanesi Elazığ 0424-212 46 16-212 16 54 § Cüzamla Savaş Derneği İstanbul 0212-572 71 89 § Cüzamla Savaş Vakfı İstanbul 0212-572 71 89 § Ankara Cüzam Savaş ve Araştırma Derneği Dikimevi 0212-319 22 79
KONUYU HAZIRLAYANLAR: Hem.Yasemin Yazgünoğlu-Doç.Dr.Jale Erten KAYNAKLAR
|
|
||
|
|
||||
Bazı kaynaklar cüzzam'ın
Ülkemizde cüzzam hastalığı sosyal hastalıklar arasında sayılmaktadır.Bir
zamanlar toplum dışına itilen hastalar artık tedavi
edilebilmektedir.Hastalık eskiden bütün ülkelerde rastlanırdı. Günümüzde
ise nemli, tropikal ve yarı tropikal bölgelerde genellikle çok çocuklu
tek odada yaşayan, yeterli ve dengeli beslenemeyen insanlarda
görülmektedir. 1983 yılından 2002 sonuna kadar ülkemizde toplam 561 yeni
hasta kayda alınmıştır. 2002 yılı sonu verilerine göre Türkiye’de 2605
hasta bulunmakta ve bunlarda kontrol altında tutulmaktadır. Cüzzam,
nadir olarak bulaşan. Salgınlar halinde görülmeyen bir hastalıktır.
